تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد
بررسی تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد
اهمیت بررسی تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد همچون سایر تفاوت های موجود در اعمال برخی مقررات کیفری و مدنی برای زن و مرد در آن است که برخی افراد در یک نگرش سطحی و ظاهری فکر می کنند که در این قوانین نسبت به جنس ذکور امتیازات و برتری هایی لحاظ شده است. اما آیا واقعا چنین است؟
تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد (3)
تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد در قانون مجازات اسلامی ایران، فقه امامیه و فقه اهل سنت
جهت فهم دقیق تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد، این مبحث را مطابق با آنچه که در قانون مجازات اسلامی ایران، فقه امامیه و فقه اهل سنت آورده شده است مورد بررسی قرار می دهیم:
- تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد مطابق با قانون مجازات اسلامی ایران
ماده 207 قانون مجازات اسلامی قصاص قاتل هر مسلمان کشته شده را مورد تاکید قرار داده است؛ مطابق این ماده قانونی “هرگاه مسلمانی کشته شود قاتل قصاص می شود”. این ماده قانونی در مورد تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد صحبتی نکرده اما چند ماده قانونی دیگر در قانون مجازات اسلامی ایران آورده شده که درک این موضوع با بررسی آنها امکان پذیر است. برای این منظور به ماده های قانونی زیر توجه نمایید:
ماده 209 قانون مجازات اسلامی ایران:
“هرگاه مرد مسلمانی عمدا زن مسلمانی را بکشد محکوم به قصاص است، لیکن باید ولی زن قبل از قصاص قاتل نصف دیه مرد را به او بپردازد.”
ماده 213 قانون مجازات اسلامی ایران:
“در هر مورد که باید مقداری از دیه را به قاتل بدهند و قصاص کنند باید پرداخت دیه قبل از قصاص باشد.”
ماده 258 قانون مجازات اسلامی ایران:
“هرگاه مردی زنی را به قتل رساند ولی دم حق قصاص قاتل را با پرداخت نصف دیه دارد و در صورت رضایت قاتل می تواند به مقدار دیه یا کمتر یا بیشتر از آن مصالحه نماید.”
پس مطابق با این مواد قانونی در قانون مجازات اسلامی ایران تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد بدین صورت است که اگر یک زن مردی را به عمد به قتل برساند آن زن بدون هیچ قید و شرط خاصی قصاص می شود اما اگر یک مرد زنی را به عمد به قتل برساند برای انجام حکم قصاص اولیای دم زن کشته شده بایستی نصف دیه مرد را پیش از قصاص پرداخت کنند و اگر این شرط عملی نشود یا خارج از توان مالی اولیای دم زن باشد آن مرد قصاص نمی شود.
- تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد مطابق با فقه امامیه
مواد قانونی بالا که در قانون مجازات اسلامی ایران آورده شده اند همگی برگرفته از فقه امامیه می باشند. جمیع فقهای امامیه به اتفاق معتقدند که اگر مردی به سبب کشتن یک زن قصاص می شود بایستی نصف دیه او پیش از قصاص توسط اولیای دم زن پرداخت شده باشد.
- تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد مطابق با فقه اهل سنت
بر خلاف فقهای امامیه فقهای اهل سنت در مورد تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد اتفاق نظر ندارند. در حالی که اغلب فقهای اهل سنت معتقدند مردی که یک زن را به عمد به قتل می رساند بدون پرداخت دیه از سوی ورثه زن قصاص می شود، برخی از فقها همچون فقهای حنبلی اهل سنت با نظر فقهای اهل شیعه در این مورد توافق دارند و معتقدند برای قصاص قاتل زن بایستی نصف دیه قاتل پیش از قصاص پرداخت شود.
البته لازم به ذکر است که نظر دیگری نیز در رابطه با تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد وجود دارد، برخی از فقها معتقدند که اگر یک زن مردی را به قتل برساند علاوه بر اینکه قصاص می شود بایستی نصف دیه مرد را نیز به ورثه مرد پرداخت کند.
تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد (4)
بررسی تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد از منظر قرآن کریم
برخی از آیات قرآن کریم به وضوح به مسئله قصاص در برابر قتل عمد اشاره کرده و این را حقی برای اولیای دم مقتول دانسته اند. از جمله این آیات می توان به آیه 33 سوره اسراء، آیه 45 سوره مائده و آیات 178 و 179 سوره بقره اشاره کرد.
در بیان مضمون این آیات می توان گفت که آیات 33 سوره اسراء و 45 سوره مائده به قصاص نفس به صورت جان انسان در برابر جان انسان پرداخته اند و اشاره ای به جنسیت نکرده اند. در حالی که از مضمون آیه 178 سوره بقره این گونه برداشته می شود که قصاص بایستی به صورت مقابله به مثل و معادله صورت گیرد یعنی قصاص انسان آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن و مرد در برابر مرد. هر چند که این آیه در مورد قصاص مرد در برابر قتل زن، قصاص زن در برابر قتل مرد یا قصاص برده در برابر قتل آزاد و قصاص آزاد در برابر قتل برده سخنی نگفته است اما از مضمون آن اینگونه استفاده می شود که چون به قصاص زن در برابر زن و قصاص مرد در برابر مرد تاکید شده پس در مورد قتل زن توسط مرد نمی توان حکم قصاص را اجرا نمود و از آنجایی که جان زن معادل با نصف جان مرد است بایستی مابه التفاوت قصاص در این مورد لحاظ شود یعنی اگر یک مرد زنی را به عمد به قتل رساند برای اجرای حکم قصاص مرد بایستی پیش از قصاص نصف دیه او پرداخت شود. از مضمون آیه شریفه 179 سوره بقره نیز نمی توان تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد استنباط نمود و این آیه تنها حکم قصاص را در جامعه اسلامی به مشروعیت شناخته است.
تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد (1)
روایاتی از ائمه اطهار در مورد تفاوت اجرای حکم قصاص برای زن و مرد
در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده است، ایشان در مورد یک زن که مرتکب قتل عمدی یک مرد شده بود فرمودند بایستی قصاص شود و در عین حال ولی زن نصف دیه مرد را به خانواده مقتول پرداخت کند.
در روایتی از امام صادق (ع) نیز آورده شده است که امام علی (ع) در مورد مردی که مرتکب قتل یک زن شده بود حکم به قصاص نکرده و صرفا دیه مقرر نمود.
