جرم سقط جنین
جرم سقط کردن جنین
بررسی جرم سقط جنین
جرم سقط جنین تبعات مادی و معنوی زیادی را بر خانواده و جامعه وارد می کند. سقط جنین از منظر اجتماعی و اخلاقی آثار منفی را به دنبال دارد. اقدام عامدانه افراد برای از بین بردن جنین می تواند بر نرخ جمعیت و چرخه اقتصادی در یک جامعه اثر گذار باشد. همچنین از نظر اخلاقی این عمل ناپسند افکار عمومی را جریحه دار کرده و اینکه دستگاه قضایی به از بین بردن همنوع نسل بشر بی تفاوت باشد می تواند زمینه ساز سایر اعمال مجرمانه شود.
از نقطه نظر فرهنگی به جهت اینکه خانواده در کشورهای مانند ایران از جایگاه مهمی برخوردار است، با انجام رفتارهایی که از شکل گیری آن جلوگیری کند، و موجب از بین رفتن بنیاد خانواده بشود، به شدت مقابله می گردد و مجازات های سنگینی برای آن در نظر گرفته می شود.
جرم سقط جنین (1)
جرم سقط جنین و یا سقط حمل چه مفهومی دارد؟
جنین به موجودی گفته می شود که در اثر لقاح بین زن و مرد در رحم زن شکل می گیرد. کلمه جنین به معنی پوشانده شده است، و از این جهت که نطفه انسان در رحم زن محفوظ و پوشیده شده است به آن جنین می گویند. حمل به معنی بار نیز به جنین اطلاق می شود، و جرم سقط جنین به معنی از بین بردن، انداختن و خارج کردن جنین از رحم زن و قطع کردن ادامه روند رشد و حیات جنین می باشد.
ارکان جرم سقط جنین
در مباحث حقوقی ایران با توجه به اهمیت سقط جنین به طور مفصل به آن پرداخته شده و ارکان تشکیل دهنده آن مورد تحلیل حقوقدانان قرار گرفته است. این جرم از سه عنصر قانونی، مادی و معنوی تشکیل شده است، و با جمع شدن هر سه رکن وقوع جرم سقط جنین محرز دانسته می شود. اما هر کدام از این عناصر زیر شاخه ها و مباحث مختلفی را در برمی گیرد که در اینجا به آن پرداخته خواهد شد.
جرم سقط جنین (3)
رکن قانونی جرم سقط جنین
همانطور که گفته شد، مبحث سقط جنین تفاسیر بسیاری دارد و نیاز بوده که قانونگذار این جرم را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهد به همین جهت در مواد قانونی مختلف به آن پرداخته است. اما به طور مشخص درباره جرم سقط جنین در مواد 622 تا 624 قانونگذار درباره ی این جرم سخن گفته است.
در ماده 622 قانون مجازات اسلامی آمده است که:
هر کس عالماً عامداً به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود، علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.»
این ماده قانون افراد را به طور عام مورد خطاب قرار داده، و به ارکان مادی و معنوی این جرم اشاره شده است. اما در مواد قانونی دیگر افرادی که به طور مشخص با امور مربوط به پزشکی سروکار دارند، و اسباب و وسایلی که می تواند سقط جنین را فراهم آورد پرداخته است.
رکن مادی جرم سقط جنین
برای وقوع رکن مادی جرم سقط جنین نیاز است که شرایطی در نظر گرفته شود. از جمله آنکه جنینی در رحم زن وجود داشته باشد و زن باردار باشد و با نظر پزشکی قانونی این امر ثابت شود. بنابراین با ساقط شدن هر نوع زائده ای از زن نمی توان حکم به سقط جنین داد. و در صورتی که در بارداری زن ترید وجود داشته باشد، اتهام جرم سقط جنین مورد پذیرش نمی باشد.
این جرم از جمله اعمالی است که مقید به نتیجه است، اما در فعل یا ترک فعل تفاوتی وجود ندارد. هر نوع عملی، یا هر نوع خودداری از عملی که موجب حفظ جنین شود، و در سقط جنین موثر باشد، در وقوع رکن مادی این جرم موثر است.
عملی که برای سقط جنین انجام می شود می تواند مستقیم باشد به این صورت که مجرم شخصا مباشرت به این جرم نماید، همچنین می تواند غیر مستقیم بوده و مجرم صرف راهنمایی و معرفی وسایل و اسباب سقط جنین موجبات این جرم را فراهم آورده کرده باشد.
درباره اسباب و وسایلی که سقط جنین را به وجود می آورد می تواند به رفتار فیزیکی مانند هر نوع دستکاری رحم و ضرب و جرح و همچنین وسایل پزشکی مانند کورتاژ اشاره کرد. و در برخی موارد استعمال ادویه جات و مواد شیمیایی این جرم را رقم می زند.
رکن معنوی جرم سقط جنین
رکن معنوی این جرم شامل سوء نیت عام و خاص می باشد. در سوء نیت عام شخص بر بارداری فرد علم و اطلاع کامل دارد. بنابراین در مواردی که افراد بدون اطلاع از بارداری زن رفتاری را مرتکب می شوند که سقط جنین اتفاق بیفتد نمی توان وقوع جرم را محرز دانست.
در سوء نیت خاص شخص باید به قصد سقط جنین وارد عمل شده باشد. و با هدف از بین بردن جنین اقداماتی را انجام دهد. بنابراین در مواردی که فرد از بارداری شخص مطلع است اما با این سوء نیت که موجب سقط جنین شود، عملی انجام نداده نمی توان اتهام سقط جنین آمدی را وارد دانست.
قانونگذار در مواد قانونی با توجه به آشنایی فرد با علم پزشکی، و نوع رفتار انجام گرفته و وسایلی که برای سقط به کار برده شده مجازات سقط جنین را مختلف دانسته و حبس، جزای نقدی، دیه و قصاص را قرار داده است.
برای افراد متخصص در زمینه پزشکی مجازات حبس بالاتری قرار داده شده و درباره شخص مادر انجام عمدی جرم سقط جنین توسط وی موجب پرداخت دیه از طرف وی و یا عاقله ی او می شود.
در مواردی که سقط جنین غیر عمدی محسوب می شود، مجازات جرم مترتب نیست اما فرد مشمول پرداخت دیه می شود.
در اصلاحات قانون و ماده واحده قانونی برای نوع خاصی از سقط از طرف قانونگذار مجوز صادر شده است. و آن زمانی است که ادامه بارداری برای مادر ضرر داشته باشد، از این جهت که حیات مادر بر فرزند مقدم است.
همچنین در مواردی که جنین دارای نواقص مختلف باشد، با تایید پزشک می توان به سقط جنین پرداخت. و آن در صورتی است که جنین زیر چهار ماه باشد، سه پزشک متخصص وجود بیماری را در جنین تشخیص دهند و پزشکی قانونی آن را به تایید برساند.
