هیئت نظارت
قبل از پرداختن به حدود صلاحیت و وظایف هیئت نظارت لازم است تا درآمدی جامع بر هیئت نظارت داشته باشیم. سپس نظر بر اهمیت موضوع وظایف و حدود صلاحیت هیئت مزبور و تأثیری که این نهاد در حل و فصل دعاوی مطرح شده در مراجع قضایی دارند. در این مقاله سعی بر آن داریم تا به وظایف و صلاحیت های این نهاد یا هیئت قانونی بپردازیم تا پایان این متن ما را همراهی نماید.
هیئت نظارت در قانون ثبت
هیئت نظارت یکی از مراجع رسیدگی کننده به اشتباهات وارد شده در عملیات ثبتی است که عمدتا این اشتباهات مربوط به مرحله مقدماتی ثبت اسناد می باشد. در ماده شش اصلاحی قانون ثبت در خصوص هیئت نظارت را اینگونه تعریف نموده است؛ به منظور رسیدگی به همه اشتباهات و اختلافات مربوط به اسناد و املاک که در دادگاه های مراکز استانی و یا اداره کل ثبت هیئتی به نام هیئت نظارت وجود دارد که مرکب از دو نفر از قضات دادگاه تجدید نظر استانی که به انتخاب رئیس قوه قضاییه می باشند همچنین رئیس کل ثبت استان یا قائم مقام وی تشکیل شده است که این هیئت مزبور به همه اختلافات و اشتباهات مربوط به ثبت رسیدگی خواهد نمود که این فعل در حوزه مراجع قضایی استانی انجام می شود.
البته برای اعضای این هیئت اعضای علی البدل نیز از قضات دادگستری و کارمندان مرکز استانها از طرف قوه قضاییه انتخاب خواهند شد. این هیئت برای رفع مسائل حقوقی و کیفری مربوطه، جلساتی را در اداره کل ثبت استان تشکیل خواهند داد و مقر دادگاه نیز دادگاه مرکز استان می باشد و در هفته حداقل دو بار این جلسات در اداره ثبت استان تشکیل می شود در این جلسات به بررسی کامل اختلاف یا اشتباه پیش آمده می پردازند و سپس اقدام به صدور رای خواهند کرد. رای صادر شده باید مستند به قوانین باشد و در صدور رای این هیئت باید ذکر شود که لای قطعی است و یا قابل اعتراض می باشد. در ماده ۲۵ قانون اصلاحی ثبت اختیارات و صلاحیت های و وظایف این هیئت در هشت بند و پنج تبصره مشخص و تعیین شده است که در متن زیر به این موضوع می پردازیم.
حدود صلاحیت و وظایف هیئت نظارت
مطابق با ماده مذکور وظایف و صلاحیت هیئت نظارت به شرح زیر می باشد؛
ماده ۱- زمانی که در خصوص اجرای مقررات ماده قانونی ۱۱ بین افراد و اداره ثبت اختلافاتی پیش بیاید و یا اشتباهاتی رخ دهد و یا در مورد تصرف اشخاص تعارض و تزاحم وجود داشته باشد در این صورت رفع اختلاف و اصلاح یا ابطال درخواست ثبت و یا تعیین تکلیف در مورد مسئله پیش آمده با هیئت مذکور است.
ماده ۲- زمانی که این هیئت تشخیص دهد که در ثبت املاک اشتباهی رخ داده است که این اشتباه موثر واقع خواهد شد، اشتباه پیش آمده و عملیات بعدی نیز در مورد ثبت ملک باطل خواهد شد و جریان ثبت طبق قوانین و مقررات تکمیل یا تجدید و یا اصلاح خواهد شد.
ماده ۳- چنانچه در زمان ثبت ملک و انتقالات بعدی آن صرفا به علت عدم دقت و توجه دفتر املاک یا نویسنده سند ملک اشتباهی رخ داده شده است همچنین اگر ثبت دفتر دفتر املاک مغایر یا مخالف حکم نهایی دادگاه یا سند رسمی باشد هیئت نظارت پس از احراز وقوع اشتباه و پس از رسیدگی های لازم دستور به اصلاح سند مالکیت و ثبت دفتر املاک را صادر خواهد کرد.
ماده ۴- اشتباهاتی که در جریان عملیات ثبت مقدماتی و قبل از ثبت ملک پیش خواهد آمد و در دفاتر ملک قبل از ثبت به آن توجه نشده است و احتمالا بعدا در اداره ثبت به آن توجه شده است پس در این حالت در هیئت مذکور مطرح خواهد شد و پس از رسیدگی های لازم چنانچه اشتباه واقع شده محرز شود و اگر اصلاح آن بر ضد منافع کسی نباشد این هیئت دستور به رفع اشتباه را صادر می نماید؛ اما چنانچه رفع اشتباه در منافع شخصی خللی ایجاد نماید به شخص ذی نفع اخطار داده خواهد شد تا به دادگاه در خصوص این اشتباه مراجعه نماید.
ماده ۵- رسیدگی به تعارضات در سند مالکیت بعضا یا کلا خواه نسبت به حدود و حقوق ارتفاعی یا خواه نسبت به اصل با هیئت نظارت خواهد بود.
ماده ۶- اشتباهاتی که در عملیات تفکیکی رخ می دهد رسیدگی خواهد شد و منتج به ثبت دفتر املاک یا انتقال رسمی به شرط اینکه رفع اشتباه مزبور به منافع شخصی خلل ایجاد ننماید رسیدگی به هیئت نظارت خواهد بود.
ماده ۷- هر رمان در تنظیم اسناد و تطبیق مفاد آن با مقررات و قوانین اشتباه یا اشکالی پیش بیایید برای رفع اشتباه و یا اشکال ایجاد شده نیاز به دستور هیئت مزبور است.
ماده ۸-اشخاصی که نسبت به نظریه رئیس ثبت در خصوص اشتباهات و تخلفات اجرایی معترض و شاکی باشد می توان به این هیئت مراجعه کرده و اعتراضات خود را مطرح نماید.
تبصره ۱- در مواردی که هیئت نظارت تشخیص دهد آگهی انتشار یابد که فقط یک نوبت امکان پذیر است پس از یک ماه از صدور آگهی یک ماه افراد حق اعتراض را خواهند داشت.
تبصره ۲- اگر اشتباهات رخ داده شده از طرف درخواست کننده ثبت باشد باید طبق آیین نامه هزینه تجدید عملیات ثبتی با وی خواهد بود.
تبصره ۳- رسیدگی هیئت مزبور در مواردی که در بند یک و دو عنوان شد تا زمانی است که ملک در دفتر املاک ثبت نشده باشد.
تبصره ۴- رای هیئت نظارت در موارد مندرج در یک و پنج و هفت در اثر شکایت شخص ذی نفع قابل تجدید نظر در شورای عالی ثبت می شود. به منظور ایجاد وحدت مدیرکل ثبت در خصوص آرا که در هیئت نظارت خلاف قانون صادر شده است برای تجدید نظر و رسیدگی به آن به شورای عالی ارجاع می شود و اگر رای این هیئت به موقع اجرا نشود در شورای عالی به اجرا گذاشته می شود
تبصره ۵- در خصوص بند های پنج و یک و هفت رای هیئت مذکور برای اطلاع افراد ذی نفع به مدت بیست روز در تابلو اعلانات محل الصاق ثبت می شود و سپس به موقع اجرا می شود. اگر شخص ذی نفع قبل از اجرای ثبت شکایت نماید این عمل متوقف خواهد شد و تصمیم با شورای عالی ثبت است و عملیات اجرایی تعقیب می شود.
