در قوانین جمهوری اسلامی ایران، «حقوق شهروندی» به‌عنوان مجموعه‌ای از حقوق بنیادین و قانونی هر فرد شناخته می‌شود که باید از سوی حاکمیت و مأموران آن رعایت گردد. این حقوق شامل مواردی همچون آزادی فردی، حق دسترسی به وکیل کیفری، حق ارتباط با خانواده در زمان بازداشت و منع رفتارهای تحقیرآمیز یا خشونت‌آمیز است. برخی از این حقوق به‌صورت مستقیم در قانون اساسی ذکر شده‌اند و برخی دیگر در قوانین عادی مانند قانون مجازات اسلامی تعریف شده‌اند.
اما در موارد متعددی دیده شده که برخی مأموران دولتی یا وابستگان به نهادهای عمومی، با سوء استفاده از موقعیت شغلی یا بی‌اطلاعی مردم، این حقوق را زیر پا می‌گذارند. قانون‌گذار برای مقابله با این تخلفات و حمایت از شهروندان، ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی را تصویب کرده است.
این ماده قانونی، در صورت نقض آزادی‌های قانونی و حقوق شهروندی توسط مأموران دولتی، مجازات‌هایی برای آنان در نظر گرفته است. اگر شما یا یکی از نزدیکان‌تان دچار چنین وضعیتی شدید، دانستن مفاد این ماده و راه‌های قانونی شکایت می‌تواند اولین گام برای دفاع از حقوق‌تان باشد.
برای دریافت مشاوره‌ی تخصصی در این زمینه کافی‌ست همین حالا با گروه وکلای پارسا تماس بگیرید:
📞 ۰۹۱۲۴۸۵۷۵۷۲
متن کامل ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی
«هر یک از مقامات و مأموران وابسته به نهادها و دستگاه‌های حکومتی که بر خلاف قانون، آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا از حقوق مقرر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران محروم نماید، علاوه بر انفصال از خدمت، به حبس از دو ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
ماده ۵۷۰ درباره چه کسانی صحبت می‌کند؟
مأموران مشمول ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی صرفاً درباره افرادی صدق می‌کند که به‌نوعی دارای سمت دولتی یا حکومتی هستند. این افراد ممکن است در دستگاه‌های مختلف مشغول به کار باشند، اما ویژگی مشترک همگی آن‌ها این است که از سوی دولت یا نهادهای عمومی مسئولیتی به آن‌ها واگذار شده است. از جمله:
- مأموران نیروی انتظامی
- ضابطان دادگستری
- کارمندان وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی
- مأموران شهرداری
- مأموران سازمان‌های عمومی مانند سازمان ثبت‌احوال، مالیات، و…
چه نوع اقداماتی مشمول مجازات می‌شود؟
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی به‌طور خاص به اقداماتی می‌پردازد که منجر به سلب آزادی یا نقض حقوق قانونی فرد شود. برخی از این مصادیق عبارتند از:
- بازداشت فرد بدون داشتن حکم قضایی معتبر
- جلوگیری از تماس بازداشتی با وکیل یا خانواده
- رفتار تحقیرآمیز یا غیرقانونی در طول بازداشت
- ممانعت از دسترسی فرد به خدمات درمانی یا امکانات اولیه
- نگه‌داشتن فرد بیش از مهلت قانونی بدون ارجاع به مرجع قضایی
مصادیق بارز نقض حقوق مردم توسط مأموران دولتی
برای درک بهتر کاربرد ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی، در ادامه به چند نمونه واقعی یا فرضی از مصادیق نقض حقوق شهروندی اشاره می‌کنیم:
- مثال ۱: مأمور نیروی انتظامی بدون داشتن حکم بازداشت، فردی را در خیابان بازداشت و به کلانتری منتقل می‌کند.
- مثال ۲: فرد بازداشتی، به مدت دو روز از تماس تلفنی با خانواده‌اش محروم می‌شود.
- مثال ۳: متهم پس از گذشت ۲۴ ساعت از بازداشت، هنوز به مقام قضایی معرفی نشده است.
- مثال ۴: یکی از مأموران با فرد بازداشتی برخورد فیزیکی کرده و او را مورد توهین و ضرب‌وشتم قرار می‌دهد.
در همه این موارد، امکان استناد به ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی وجود دارد و فرد متضرر می‌تواند شکایت کند.
مجازات مأموران متخلف طبق ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی چیست؟
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی برای مأمورانی که مرتکب تخلف شوند، دو مجازات اصلی در نظر گرفته است:
- حبس از دو ماه تا سه سال: بسته به شدت تخلف و تشخیص قاضی
- انفصال از خدمت: یعنی فرد متخلف از شغل دولتی خود برکنار می‌شود
علاوه بر این، شخص آسیب‌دیده می‌تواند با مراجعه به دادسرا یا همراهی یک وکیل حرفه‌ای، شکایت کیفری تنظیم کرده و موضوع را پیگیری کند.
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی چه تفاوتی با شکنجه، ضرب و جرح یا تهدید دارد؟
| موضوع | ماده ۵۷۰ | شکنجه | ضرب و جرح | تهدید |
|---|---|---|---|---|
| تمرکز اصلی | سلب آزادی و نقض حقوق قانونی | اجبار برای گرفتن اقرار | آسیب جسمی | ایجاد رعب و ترس |
| ماده قانونی | ۵۷۰ | ۵۷۸ | ۶۱۴ | ۶۶۹ |
| قابلیت شکایت | توسط فرد متضرر | بله | بله | بله |
همان‌طور که می‌بینید، ماده ۵۷۰ بیشتر بر نقض آزادی‌های قانونی تمرکز دارد، در حالی‌که شکنجه یا ضرب‌وجرح به آسیب جسمی یا روانی تمرکز دارند.
چگونه می‌توان از یک مأمور دولتی طبق ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی شکایت کرد؟
مرحله ۱ – جمع‌آوری مدارک
برای طرح شکایت، ابتدا باید مدارکی که وقوع تخلف را ثابت می‌کند، جمع‌آوری کنید. این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فیلم یا صدای ضبط‌شده از برخورد مأمور
- شهادت شاهدان عینی
- نامه یا گزارش‌های رسمی
- گواهی پزشکی قانونی در صورت آسیب جسمی
- پیامک یا مکاتبات اداری
مرحله ۲ – مراجعه به دادسرای عمومی
پس از تهیه مدارک، به دادسرای عمومی محل وقوع تخلف مراجعه کنید و شکایت خود را با ذکر جزئیات و ارائه اسناد ثبت نمایید.
مرحله ۳ – کمک گرفتن از یک وکیل حرفه‌ای
پیگیری چنین پرونده‌هایی نیاز به آشنایی کامل با قوانین کیفری و آیین دادرسی دارد. بهترین راه برای افزایش شانس موفقیت در پرونده، همکاری با یک وکیل متخصص است. گروه وکلای پارسا با تجربه‌ی بالا در پرونده‌های حقوق شهروندی، آماده‌ی ارائه مشاوره و پذیرش وکالت شما هستند.
📞 تماس با وکیل: ۰۹۱۲۴۸۵۷۵۷۲
آیا افراد عادی هم مشمول این ماده می‌شوند؟
خیر. ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی صرفاً برای تخلفات مأموران دولتی و وابستگان به نهادهای حکومتی کاربرد دارد. اگر یک فرد عادی، بدون داشتن سمت رسمی، مرتکب بازداشت یا تهدید شود، با اتهامات دیگری مانند آدم‌ربایی، تهدید یا ضرب‌وجرح تحت پیگیری قرار خواهد گرفت.
پاسخ به سوالات متداول درباره ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی
آیا مأمور باید حکم بازداشت را همراه داشته باشد؟
بله. طبق قانون، بازداشت افراد بدون مجوز قضایی معتبر، غیرقانونی است. مأمور موظف است حکم رسمی را به فرد نشان دهد.
اگر مأموری مانع تماس متهم با خانواده شود، آیا قابل شکایت است؟
بله. این اقدام مصداق نقض حقوق شهروندی است و می‌توان از مأمور مربوطه شکایت کرد.
آیا شکایت از مأمور دولت ممکن است باعث دردسر برای شاکی شود؟
خیر. قانون برای حفاظت از شاکیان، سازوکارهایی دارد و با همراهی یک وکیل مجرب، می‌توانید با اطمینان از حقوق خود دفاع کنید.
نتیجه‌گیری | قانون پشت شماست، از حقوق‌تان دفاع کنید
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی قانون مجازات اسلامی، یکی از ابزارهای مهم برای حمایت از آزادی‌های قانونی و کرامت انسانی در برابر تخلفات مأموران دولتی است. سکوت در برابر چنین رفتارهایی نه‌تنها باعث تکرار آن‌ها می‌شود بلکه امکان بی‌عدالتی گسترده‌تری را فراهم می‌کند.
اگر شما یا یکی از بستگان‌تان با چنین مسئله‌ای روبه‌رو شده‌اید، حتماً برای بررسی پرونده و پیگیری قانونی، با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
گروه وکلای پارسا آماده‌ی همراهی شما در این مسیر است.
📞 تماس فوری: ۰۹۱۲۴۸۵۷۵۷۲
