لایحه دفاعیه فرجام خواهی
لایحه دفاعیه فرجام خواهی یکی از حالت های اعتراض آمیز به حکم دادگاه می باشد. آنچه قانون گذار در تبیین قانون فرجام خواهی در نظر گرفته است پیش بینی حالت هایی است که ممکن است در صدور حکم به وجود بیایید. تمامی انسان ها جایز الخطا هستند و قضات خبره و با تجربه نیز از این قاعده مستثنی نیستند و ممکن است اقدام به صدور حکمی نمایند که با موازین شرعی و قوانین حاکم بر کشور همسو نباشد و حکم صادره مخالف با قانون و شریعت اسلام باشد. کسی که حکم بر علیه او صادر شده است در صورتی که مطمئن باشد که حکم صادره مخالف با موازین اسلامی و قوانین اساسی است می تواند با تنظیم و تسلیم لایحه فوق الذکر اقدام به اعتراض نماید. در ادامه این مقاله بیشتر به این موضوع مهم خواهیم پرداخت.
لایحه دفاعیه فرجام خواهی چیست؟
رسیدگی دو یا چند مرحله ای برای جلوگیری از هر گونه تضییع حقوق آحاد مردم جامعه است. لایحه دفاعیه فرجام خواهی در کنار لایحه تجدید نظر خواهی و یا لایحه واخواهی و اعاده دادرسی راه های موجود در قانون برای اعتراض به حکم دادگاه است. لایحه مزبور ممکن است پس از صدور حکم در دادگاه بدوی یا نخستین و یا پس از صدور حکم در دادگاه تجدید نظر به دیوان عالی کشور ارسال شود. همانطور که مستحضر هستید لایحه های فرجام خواهی به دیوان عالی کشور تسلیم می شود.
مرجع تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی
همانطور که در متن فوق ذکر شد دیوان عالی کشور با ریاست عالی ترین مقام قضایی مرجع صالح برای رسیدگی به لایحه دفاعیه فرجام خواهی است. فرجام خواهی یکی از راه های فوق العاده اعتراض است منظور این است که بجز موارد خاصی می توان به حکم صادر شده در دادگاه اعتراض در قالب لایحه تجدید نظر انجام داد اما برای فرجام خواهی به جز موارد ذکر شده افراد حق استفاده از این راه قانونی را نخواهند داشت.
احکام غیر قابل فرجام خواهی
طبق قانون احکامی که قابل فرجام خواهی نیستند به شرح زیر است؛
احکامی که بر اساس حکم چند نفر از کارشناسان باشد که طرفین پرونده این حکم را قاطع بر دعوا بدهند.
آراء و احکام صادر که مستند به اقرار قاطع بر دعوا هستند.
احکام صادر شده که به دلیل سوگند قاطع بر دعوا صادر شوند.
اگر هر یک از طرفین دعوا یا پرونده حق اعتراض به حالت فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند.
در حالتی که حکم صادر شده در زمان بررسی پرونده و یا پس از رسیدگی به متفرعات پرونده صادر شده است و یا در حالتی که اصل دعوا قابل فرجام خواهی نباشد.
در نهایت؛ هر حکمی که قابل فرجام خواهی نباشد.
احکامی که قابلیت تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی هستند؛
احکام صادره در مراجع قضایی یا از مراجع حقوقی صادر خواهند شد یا از مراجع کیفری، که برخی از این احکام قابلیت تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی نیستند که آن را در متن فوق عنوان نمودیم. اما احکامی که قابلیت فرجام خواهی هستند به شرح زیر می باشند؛
لایحه دفاعیه فرجام خواهی (2)
احکام حقوقی قابل فرجام خواهی
در حالت کلی احکام ابتدا در دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر صادر می شوند و اگر قابلیت اعتراض به شیوه فرجام خواهی باشند می توان به دیوان عالی کشور اعتراض خود را مطرح کرد. اما در مسائل حقوقی شیوه اعتراض به شکل فرجام خواهی به این صورت است که فرد در دادگاه بدوی می توان اعتراض خود را اعلام نماید و چنانچه فرصت اعتراض به دادگاه تجدید نظر را از دست داده باشد می تواند از لایحه دفاعیه فرجام خواهی برای اعتراض خود استفاده کرد. احکامی صادره حقوقی که قابل اعتراض هستند به شرح زیر می باشد؛
احکام صادر شده در خصوص فسخ نکاح و انجام نکاح، وقف، حجر و نسب طلاق
قرار سقوط دعوا و قرار عدم اهلیت به شرطی که اصل حکم قابل فرجام خواهی باشد.
رد دادخواست و ابطال قرار صادر شده دادخواست در دادگاه تجدید نظر
دعوای که میزان مالی آن بیشتر از بیست میلیون باشد.
احکام کیفری قابل فرجام خواهی؛ در حالت کلی احکامی که در دادگاه های کیفری صادر شده اند یا قابلیت فرجام خواهی دارند و یا باید برای اعتراض به آن در دادگاه تجدید نظر اقدام کرد. لازم به ذکر است در مواردی که هر یک از طرفین پرونده امکان فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند قابل فرجام خواهی نخواهد بود.
احکام و آراء صادر شده در خصوص جرایمی باشد مجازات آنها؛ حبس ابد، سلب حیات، قطع عضو و مجازات تعزیری درجه ۳ و درجه های بالاتر قابلیت فرجام خواهی هستند.
احکام و آرایی که برای جرایم عمدی که علیه تمامیت جسمی انجام شده باشد و مجازات آن برابر با میزان نصف دیه کامل انسان می باشد.
آراء و احکامی که درباره جرایم مطبوعاتی و سیاسی صادر شده اند.
مهلت زمانی برای تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی
احکامی که در دادگاه بدوی در خصوص لایحه دفاعیه فرجام خواهی صادر می شوند طبق قانون برای ایرانیان داخل کشور تا بیست روز از تاریخ ابلاغ رای و برای ایرانیان خارج از کشور تا دو ماه از تاریخ ابلاغ رای فرصت زمانی اعتراض به حکم است. اما برای آراء و احکام صادره در دادگاه بدوی که فرصت تجدید نظر را از دست داده اند از پایان مهلت انجام تجدید نظر خواهی فرصت تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی را خواهند داشت. به این معنی شروع فرصت و مهلت زمانی فرجام خواهی از پایان مهلت تجدید نظر خواهی خواهد بود.
نحوه رسیدگی به لایحه دفاعیه فرجام خواهی در دیوان عالی
زمانی که لایحه دفاعیه فرجام خواهی به دیوان عالی کشور جهت اعتراض ارسال می شود دو حالت برای صدور حکم از این مرجع متصور است. در دیوان عالی کشور جلسه ای رسمی و علنی تشکیل نخواهد شد دادستان و دو قاضی به پرونده رسیدگی خواهند کرد. روال بر این صورت است که جزئیات پرونده در این جلسه بررسی نخواهد شد بلکه فقط رای صادره را با شریعت اسلام و قوانین اساسی مطابقت خواهند داد اگر رای صادر موازین با قانون و اسلام باشد دیوان عالی اقدام به صدور رای ابرام خواهد نمود و اگر آن را مخالف با موازین اسلامی و قوانین اساسی بداند رای صادره دیوان از نوع رای اصراری خواهد بود و حکم قبلی نقض خواهد شد و برای بررسی دوباره به دادگاه صالح ارجاع داده خواهد شد.
