دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی
دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت زمانی قابل ارائه خواهد بود که شهرداری یا دستگاه های اجرایی دولتی زمین ملکی را به دلایل عمرانی و شهر سازی و به دلایل نظامی به تصرف و تملک خود در بیاورد و مالک در ازای آن بهای معادل آن را توسط دادگاه از دستگاه اجرایی مربوطه مطالبه نماید. پس در صورتی که اشخاص حقوقی با دولت بر موضوع زمین تملکی توافق ننماید می تواند زمین خود را از طریق دادخواستی از دادگاه مطالبه نماید و یا قیمت واقعی آن به علاوه اجرت المثل دوران تصرف را نیز مطالبه کند. در صورتی نیز مالک به اصل موضوع تصرف معارض باشد می تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند. پس موضوع بحث ما این مقاله در خصوص بهای زمین تملیکی است پس دادخواست مربوط به این موضوع را بررسی خواهیم کرد. پس دادخواست مطرح شده بر اعتراض به اصل موضوع تملک و تصرف نیست موضوع اختلاف بهای زمین تملیکی توسط دولت است.
صلاحیت دادگاه ها در ارائه دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت
همانطور که گفته شد؛ دستگاه های اجرایی دولت و یا شهرداری ها برای پیشبرد اهداف سازه ای و عمرانی و یا نظامی و … اقدام به تصرف املاک اشخاصی می کنند که برای اهداف آنها مناسب است. املاک شامل ساختمان، زمین، خانه، باغ و غیره می باشد. دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت زمانی توسط اشخاص به دادگاه ارائه می شود که شخص با دولت و یا ارگانی دولتی بر بهای زمینی تملیکی اختلاف داشته باشند و یا خواهان اجرت المثل زمان تملیک و تصرف باشد.
نکته مهمی که در خصوص صلاحیت دادگاه ها وجود دارد صلاحیت ذاتی دادگاهی است که این دعاوی در آنجا مطرح خواهد شد. از آنجایی که دادگستری دارای صلاحیت عام است هر دعوایی به جز موارد خاص که در قانون مشخص شده است صالح به رسیدگی می باشند. از طرفی هم با توجه به اینکه منشاء دعوای تصرف و تملیکی تصمیمات و اقدامات دستگاه های اجرایی و مقامات است و می دانیم که صلاحیت شکایت به این دستگاه و مقامات دولتی در صلاحیت دیوان عدالت اداری است لذا از این منظر این دیوان دارای صلاحیت ذاتی رسیدگی به این دعاوی نیز خواهد بود. دیوان عدالت اداری دادگاهی است که برای رسیدگی به شکایات و اعتراضات ملت علیه ارگان و دستگاه های اجرایی بنا نهاده شده است. که ماده ۱۷۳ قانون تعریفی کامل از دیوان عدالت اداری را ارائه داده است. همچنین همانطور که گفته شد دادگاه های عمومی در اکثر دعاوی مبادرت به انشای رای می نمایند طبق ماده ۱۰ قانون نخستین رسیدگی به دعاوی بر حسب مورد دعوا در صلاحیت دادگاه های عمومی و انقلاب خواهد بود.پس با توجه به ماهیت دعوا ابتدا باید دعوای مطالبه بهای زمین تصرفی و تملیکی را در دیوان عدالت اداری مطرح شود سپس برای رسیدگی ماهیتی این موضوع به محکوم عمومی ارجاع داده می شود.
اما عموما دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت به دادگاه عمومی ارائه خواهد شد. نکته دیگر قابل یادآوری این است که این موضوع در دادگاه جزایی و کیفری قابل پیگیری نخواهد بود زیرا هر اختلاف یا جرمی که دارای سوء نیت باشد در این دادگاه مطرح می شود سازمان ها و ارکان های دولتی در راستای منافع عمومی و بدون در نظر گرفتن شخص حقوقی خاصی اقدامات را انجام می دهند دس این دادگاه در رده دادگاه های صالح برای رسیدگی قرار نخواهد گرفت.
دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی (1)
صلاحیت اصحاب دعوا در دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت
منظور از اصحاب دعوا طرفین دعوا در دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت است. این دادخواست از سوی خواهان به دادگاه عمومی ارائه می شود و خواهان مالک زمین تملیکی است که دولت به تصرف خود درآورده است. خواهان یا ذی نفع باید دارای شرایطی باشد تا اجازه ارسال دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی را داشته باشد. این شرایط به شرح زیر است؛
در وهله اول نفع یا خواسته باید قانونی و مشروع باشد مطالبه بهای زمین باید واقعی و به روز باشد حتی اگر دولت آن را به تصرف خود درآورده باشد.
همچنین نفع و خواسته شخص خواهان با مدعی باید مستمر باشد و نباید معلق به امری یا مشروط به چیزی باشد.
همچنین خواسته مالک یا مدعی باید شخصی باشد به این معنی که نفع یا خواسته مستقیم و شخصی و مربوط به خود شخص باشد مگر اینکه ولی یا سرپرست یا نماینده قانونی شخص دیگری باشد.
طرف دیگر دعوا شخص خوانده و یا طرف مورد شکایت است. از آنجایی که در دعاوی تملیکی صلاحیت رسیدگی به آن مربوط به دادگاه های عمومی و انقلابی و دادگاه دیوان عدالت اداری است. اگر صلاحیت رسیدگی بر عهده دیوان عدالت اداری باشد دادخواستی که به این مرجع تقدیم می شود از اصطلاح طرف شکایت که همان شهرداری یا دستگاه اجرایی است استفاده می شود و در غیر این صورت طبق آیین دادرسی مدنی از لفظ خوانده دعوا بهره گرفته می شود. از این حیث این سوال پیش خواهد آمد که در شکایت یا دادخواست خود از حیث طرف شکایت یا خوانده کدام مراجع دولتی یا مرجعی الزاما خطاب قرار داده شود یا مورد دعوا قرار می گیرد؟ پس لازم است تا در خصوص طرف دعوا تحقیق و بررسی های لازمی انجام شود تا طرف دعوا اگر بر حسب احتیاط دستگاه های اداری یا اجرایی باشند و به هر نحوی در موضوع مدخلیت داشته باشند باید مورد خطاب در دعوا قرار بگیرند. مثلا اگر زمین شخصی توسط شهرداری به تملیک در آمده است و طرف دعوا شهرداری باشد بایستی بر حسب احتیاط باید از لفظ اداره ثبت و کمیسیون ۵ شورای عالی در طرف دعوا استفاده کرد.
نحوه اقامه دعوا مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت
زمانی که دادخواست مطالبه بهای زمین تملیکی توسط دولت به دادگاه عمومی یا به دیوان عدالت اداری ارسال می شود باید شاکی یا خواهان درخواست تامین دلیل را از دادگاه داشته باشد. این مهم به این دلیل است که ممکن است شاکی در طی مدت زمانی و در آینده استفاده از مدارک و دلایل و یا نظریه کارشناسان و غیره متعسر یا معتذر شود. همچنین لازم است که شاکی یا وکیل او مطالعه دقیق در خصوص تملیک اراضی و املاک توسط دولت و شهرداری را داشته باشند تا چنانچه نقض قوانین از سوی دستگاه اجرایی صورت گرفته باشد مستندسازی علیه او شود.
